houtem

In het eerste schoolweekend van 2021 strik ik mijn wandelschoenen vast voor de laatste westelijke etappe van de GR5A: na vandaag sluit ik het eind van Geraardsbergen naar Sluis. Vanuit Proven, waar ik twee maand eerder in het stikdonker was geëindigd, trek ik naar Houtem, mijn startpunt iets voor nieuwjaar. Over de 27 km doe ik iets minder dan 6 uur effectief.

’s Zondags rijdt de Belbus niet voor tienen uit, dus start ik meteen aan de markt van Proven, om pas aan het eind van de dag met enige marge terug te bussen. Zo kan ik toch nog wat van het ochtendlicht genieten. Het plan is strak, en de ijzige aanslag op een wachthokje draagt me een warm hart toe. Ik heb er gelijk zin in.

Achter berijmde takken ligt de Sint-Victorkerk. Het is 9:30, kort na zonsopgang dus, maar het licht is nog warm.

Boven haar Lourdesgrot groet ’s ochtends ook Onze Lieve Vrouw de dingen. Dag ventje met de fiets (zonder fiets vandaag). Da-aag Maria!

Alles voelt als een nieuw begin.

De plassen en poelen zijn dichtgevroren, de hemel is een pasteldégradé. Over mijn wangen biggelen tranen. Het is de kou die prikt, hou ik me voor. Een melodie uit vervlogen jaren gaat met me aan de haal. Blue sky / icy air / stabbing in the lungs. Heerlijk.

Als ik weer land, blijkt er een Flore geboren … een vreugde van geluk, zoals een kerstkaart me ooit toewenste.

Met ‘Karel de Blauwer’ herdenkt men in Haringe de vele smokkelverhalen die deze grensstreek rijk is, een literaire verdichting door priester-schrijver Julius Leroy.

Het bemoste, kromgetrokken bordje naast het beeld wegwijst me naar de romaanse Sint-Martinuskerk. Die is helaas op slot, maar ervoor blaakt het van het leven: met hun plastic graafmachines baggeren twee jongetjes geestdriftig de schollen op de plassen stuk. Het zal een oerdrift zijn.

Ik passeer ook de prachtige pastorij. Tot begin jaren 80 gooide de vermaarde priester-pater Djoos Utendoale daar de deuren open voor al wie daar nood aan had; nu rust hij naast zijn kerk.

Hij schreef in het sappigste Westvlaams: in het dorpje siert een van zijn vele spreuken een gevel. Méér moe ‘k nie hên om my te jeun’n.

Het pad leidt me verder door de akkers, maar af en toe terugblikken kan ik niet laten.

In het winterlicht zijn de ijsweiden haarscherp. Bij ieder ademen snijdt de lucht.

Een wandelpoortje op het Kerkebeekpad is vandaag nog door geen mensenhand beroerd.

Bij elke bocht ontvouwt het landschap zich in nieuwe wintertinten. Er lijkt een filter over te liggen, een onaardse aardsheid die wortelt en verheft tegelijk. Hoe kan dit alles zo mooi zijn, vraag ik me meermaals af.

Als ik Roesbrugge binnenloop, wisselt het berijmde lachend kakske van Vrije Basisschool De Krekel me weer op een prozaïscher spoor. Die ochtend aan de schoolpoort: Zyj nog underweg? – Nink, ben drol. Lachen, gieren, drollen.

De kerstverlichting hier is trouwens helemaal in thema corona gehouden. Moet kunnen.

Niets in het centrum bereidt me voor op het fenomenale uitzicht op het brugje over de IJzer. Als een kind groet ik alles: Dag visserke-vis met de pet / pet en pijp / van het visserke-vis / goeiendag.

Ik sta enkele minuten te kijken, en sla dan het pad langs de rivier in. Een eerste brugje ligt er zo spekglad bij dat me weg voel schuiven. Daarna klamp ik me wijselijk met beide handen aan de reling vast.

Alles baadt in het zonlicht.

Heel plots komt er dan over de weilanden echter mist opzetten – in luttele minuten verandert de omgeving totaal. Net zoals maanden eerder in Axel laat ik me door de wattige deken helemaal omwikkelen, en geniet.

In Stavele steek ik de IJzer over, en ja, ook ik fotografeer de antieke GR-bordjes. De handbelettering is teh cute, en ook de verweerde artisanale veelhoeken spreken me aan. Iedereen heeft gewoon gelijk.

Om me heen niets dan mist, mist, mist.

Aan de overzijde staat een al even bekende afspanning, met zo’n dijk van een naam voor een West-Vlaamse hiphopgroep dat ik er heeltegans Jaloes van word: Nog altijd op één / Van de zee in Oostende tot de straten van Men’n.

Op een splitsing verderop gaat het richting Gijverinkhove.

In de dorpskern schrik ik van de gedachte aan een troep overstekende kinderen. Ook hier loert het gevaar.

In een wei staat even verderop kunst. Abstract of figuratief, ik kom er niet uit. In ieder geval zet het stuk zijn beste beentje voor.

De Sint-Petruskerk pronkt dan weer met haar hoogsteigen Christo, netjes ingepakt voor de winter. The mind boggles.

Het is allemaal onwezenlijk onwerkelijk.

Op een lange strook onverhard dwars door de weilanden houd ik even halt om een kudde bieten over te laten.

Nu heb ik er nog schik in, want ik heb geen besef van wat komen gaat. De voortekenen zijn er nochtans al. De ondergrond verslijkt zienderogen, en op de schuivende klei heb ik nauwelijks grip.

Een paar meter voor de straat kom ik vast te zitten in een immense modderpoel en sla achterover, pardoes in een plas ijs.

Als ik rechtkrabbel, zak ik met beide voeten tot ver over mijn enkels in de smurrie, die me steeds verder naar beneden zuigt. Langzaam schiet ik wortel. Ten langen leste zit er niets anders op dan me met blote handen voet voor voet vrij te graven. Dan worstel ik me naar de kant, en meet de schade op: mijn rugzak, mijn broek, mijn schoenen, alles is doornat en buikloopbruin.

Erger is dat ik op de volgende modderstukken een pak minder zelfzeker ben. Het lijkt of ik vanaf nu urenlang door het slijk slak.

Aan de beschermde voormalige herberg In de doode mannen kom ik op asfalt weer veilig op adem. De naam verwijst naar een drooggevallen waterput (een ‘manne’), dus ik vermijd het al te bekaf te kijken.

Een bont gezelschap alpaca’s heeft me gezien. Ze dingen om mijn aandacht, en de middelste gaat voor het goud. Geen wonder dat hij zo gelukkig kijkt.

En dan ben ik er, in Houtem. Ik neem alvast een plastic zak uit mijn tas om de zetels van de Belbus niet te bevuilen, en het duurt geen tien minuten of ie is er al. Van perfecte timing gesproken!

In Roesbrugge moet ik overstappen naar Proven, en even geniet ik nog wat van het avonduitzicht over de IJzer, nu in totaal anders licht, en ik denk aan Monets Kathedraal van Rouen. Soms hoef je het niet ver te zoeken.

Wát een etappe om het jaar in te zetten. Met Djoos Utendoale: Dat’ol êweest hed dát’ wúlt / Noöis moe’j’ jun moed úpgeev’n / Va’doage ku’j’ were herbegúnn’n / An de reíste van jun leev’n.

Welaan dan. Recommençons!

Nog foto’s:

Op een van de laatste dagen van het aflopende jaar is middelman verrassend bereid tot een (wis en waarachtig!) korte etappe op de GR5A. In 4 uur effectief, gezien de ondergrond best knap, lopen we de 18 km van Houtem naar De Panne, vanwaaruit de kinderen en ik eerder al naar Nieuwpoort trokken.

Net zoals vorige keer rijden we naar bezoekerscentrum Duinpanne. Op dit vroege uur staan we op de uitgestrekte parking zoals vanouds moederziel alleen. Toch gek dat zo weinig mensen er ’s ochtends al opuit trekken, terwijl je dan net de drukte voor bent, en het licht zo ongelooflijk mooi is. Een kort stukje wandelen dan, en de Belbus pikt ons op.

Met open armen worden we in Houtem ontvangen.

De massieve Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaartkerk zien we zich nog een hele tijd koesteren in de opgaande winterzon.

In dit vlakke land, deels enkele meters onder zeeniveau, liggen de akkers er verzopen bij. Zoals in de hele polderstrook hebben wolken en wind hier vrij spel.

Een uur lang omtrekken we de zendmast die de skyline domineert. Verkeerdelijk ga ik uit van een telefonietoren, maar later lees ik dat hij oorspronkelijk diende in de Koude Oorlog, en ook dat hij in 2021 door de Belgische Staat per opbod verkocht werd voor maar liefst 5 miljoen euro. Welke gek hoest zo’n bedrag op voor een bouwvallig gevaarte als dit? Jump Trading, zo blijkt, een Amerikaanse flitshandelaar die hiermee de afstand tussen de beurzen van Frankfurt en Londen zo kort mogelijk wilde houden. Hightech-neokapitalisme bachten de kupe.

Op kaarsrechte wegen lopen we het poldergebied De Moeren / Les Moëres in, waar het oude moeraslandschap vanaf de 17de eeuw in verschillende fasen, na meerdere dijkbreuken en ten slotte de inundatie van de IJzervlakte, in 1950 voorlopig definitief werd drooggelegd.

Kilometers lang loopt de GR hier pal op de grens.

Een eerste stuk is nog verhard, maar dan is er zo ver het oog reikt alleen slijk. Avontuur puur.

We balanceren op de paar zoden die wat stevigheid bieden en klampen elkaar vast, maar voor middelman, die met sportschoenen onderweg is, vallen natte voeten niet te vermijden. Mijn voorziende geest wel een reservepaar kousen in de rugzak gestopt, en met mijn sjaal als handdoek is het ergste leed gelukkig al snel geleden.

Links en rechts van de grens speur ik naar noemenswaardige verschillen, maar hier zijn die er niet. Grijzig en blank ligt de klei aan weerszijden, met slechts een handvol verspreide bomen die de wind enigszins temperen.

Eentonig wordt het nooit: steeds weer zijn er overwiekende zwanen en grote zwermen kleinere vogels, op kijkafstand slaat ons een troep reeën gade, en er is natuurlijk de weg zelf, die hier meer dan ooit het doel op zich wordt.

Vlak voor de E40 kruisen we een van de grote landerijen hier, het Groot Moerhof, met in de achtertuin een oorlogsbunker. We zijn onder de indruk.

Heel even lopen we een eindje Frankrijk in, waar Camping Le Ringsloot een en al sfeer en gezelligheid ademt. Daar zijn onze zuiderburen ware keien in. Interessant is wel de naam: die verwijst naar de afwateringslus die het hele gebied omspant.

En dan zijn er de Duinen van Cabour, een van de best bewaarde fossiele duingebieden van West-Europa. In dit uitgestrekte gebied lag tijdens WW1 een Belgisch militair hospitaal, waar in 1915 Marie Curie in eigen persoon de radiologie-uitrusting kwam installeren. Nu lijkt het Waterschapsheuvel wel, en heerst er vrede.

Achter het domein lopen we nu echt richting kust.

We dwarsen de verbindingsweg en de Veurnevaart, en komen dan aan in het laatste gebied van vandaag, het natuurreservaat De Westhoek.

Vlaanderen / Vlaanderen / West-Vlaanderen / Adinkerke

Er zijn duindoorn, pittige hellingen en vergezichten, maar middelman houdt het inmiddels wel zo’n beetje voor bekeken. Jammer, want dit is een van de ruigste stukken kust die de GR te bieden heeft. Tussen alle bruinen, gelen en groenen, en onder de dreigende lucht, voel je je ondanks de andere wandelaars even alleen.